Referans Referans Referans Referans Referans


Gençlik ve M. İkbal

İkbal, Şark’ ın çocuğudur. Kanında çölün sıcaklığı vardır. Yüreğinde de ilahi bir merhametin derinliği…
O Batı’ yı çok iyi tanımıştır.Batı felsefesi onu bir dönem ikilemler içinde kavursa da özüne çabuk dönmüştür.Şark’ ın şefkatli kollarında kendine yeni bir pencere inşaa etmiştir.O pencere, ufuklara doğru uzanan ve gelecekle geçmişi birbirine bağlayan uçsuz bucaksız bir medeniyetin penceresidir. O medeniyet bizim hem övünç kaynağımız hem de ümit dergahımızdır.
İkbal kimi zaman politikacı,kimi zaman hukukçu, kimi zaman da bir derviştir. Onun mistik mısraları aslında delicesine coşkun ruhuna liman olmak için yazılmıştır.
Şair ruh gençlikte de yaşlı bir ruhtur.Yaşlılığın ‚pişmişlik’ tavrı şair ruhunda sürekli vardır.
İkbal karmakarışık ve ümitsiz görünen bir devrin adamıdır.Baştan başa çiğnenen garip yurtlar, artık can çekiştiği söylenen bir medeniyet ve bağımsızlık, başkaldırı ruhunun hala capcanlı olduğu bir dönem… Bu nedenle İkbal’ ler, Akif’ ler edebiyat adamı olmaktan daha çok bu karanlık ortamda milletine meşaleci olmak durumunda kalmışlardır.
O, bütün arzuların gençlikle birlikte gerçekleşeceğinin farkındadır.Bu nedenle bütün şiirlerinde genci sadece bir „alim“ olarak değil bir „şahin“ olarak tasvir eder.Atılgan, cesur, vurucu ve uzağı gören bir şahin… O „şahin“ in karşısındaki rakip, yani Batı gençliğinin nasıl yetiştirildiğini de çok iyi bilmektedir.Bu nedenle bir Lord’ un dilinden şu mısraları yazar:

"Bir Frenkli Lord oğluna şöyle dedi:
Sürekli araştırmaya yönel, gözün olmasın eğlencede"

Araştıran, keşfeden, sömüren, gelişen ve egemen olan Batı karşısındaki onun medeniyetinin gençliğinin ‘şahin’ olmaktan başka seçeneği yoktur:

"Sen şahinsin görevinse uçmaktır senin
Karşında daha nice gökler var
İşte bu gün ve gece arasına sıkışıp kalmasana
Başka zaman, başka mekânlarında var."

Çocuklarımızın hep kendimize benzemesini istediğimiz noktada İkbal başka zamanları, başka mekanları hatırlatır bize.Adeta Hz. Ali’ ye göndermede bulunur. Onun, "Çocuklarınızı gelecek zamanlar için yetiştirin" sözüne şiirini dayanak yapar. İkbal’ ın genci “şahin” olsa da av için yaşamaz. Merhametsiz ve inançsız bir şahinin cesaretinden hayır yoktur.İnsanın şahini ancak inançlarıyla daha da şahinleşebilir. Oğlu Cavid’ e yazdığı şiirde bunu nasıl da güzel terennüm eder:

"Sinede olmaz ise sıcak yürek Hayat boşlukta akıp gider

Gerçeklik yolu gayrettir Kalenderlik gayret ile tamamlanır."

"Sıcak yüreğin" şahini götüreceği makam şüphesiz kalenderiliktir ama başı boşluk,dünyadan vazgeçmişlik değildir.Sadece vakur duruşta kibre yer vermemektir.Çünkü insan için değer ve saygınlık ancak ve ancak Rabbine verdiği sözle ölçülebilir:

"Benim dünya gözündeki saygınlığım
Sözümün doğruluğundandır
Allah’ın dininin verdiği
yücelik miras değildir."

İkbal için gençliğin yeri anasının dizinin dibi, babasının gölgesinin altı değildir.Babadan kalan miras ve saygınlık genç için bir övünç kaynağı olamaz. Genç kendi kendisini tanıdıkça ve kendi medeniyetinin mirasçısı oldukça değer kazanır ve yücelir.Gencin görevi yeni zamanlara, yeni diyarlara yelken açmak ve hikmet sofrasından yenilikler dermektir. Onun için oğluna şöyle seslenir:

"Kendine bir yer yap aşk diyarında
Yeni bir zaman, yeni sabahlar ve yeni akşamlar getir meydana!
Allah eğer fıtrat şinas gönül verdiyse sana
Bahşettiği lale ve gülün sessizliğinden söz çıkar
Eğer Allah sana tabiatı anlama kudreti verirse!
Frengin kadehini kaldırma!"

İşte en büyük sır burdadır. Frenkin, yani Batı’ nın kadehini kaldırmak, ondan bir ümit beklemek ve onun izinden gitmek Şark’ lı gencin işi olamaz. O eğer "şahinse ve dağların zirevlerinde konaklıyorsa" herşeye de o zirveden bakabilmeli ve Allah’ ın ona armağan ettiği ‘tabiatı anlama kudreti’ ni boşa harcamamalıdır. Hergün yeni bir zerrenin keşfiyle ve eşyanın mahiyetini anlama işiyle meşgul olmalıdır.Çünkü bu medeniyetin gençliği kendine özgüdür ve hiç birşeyle kıysalanamaz:

"Darius’un başındaki tacı ayağı altında çiğneyen bu millet,
Seni sevgisinin kucağında besledi. Seni atalarınla kıyaslayamam!"

İkbal durgun ve sakin görünse de bir eylem adamıdır.Gözleri sürekli ufukta olan bir bekleyicidir.Ümidi sarsılmaz, nefesi yorulmaz, karanlığı uzun sürmez.Şiirlerindeki her kıvılcım meşalesine ışık taşır.Şiirlerindeki ateşle aydınlatır etrafı...Muhitinin karanlığına ve savurganlığıan aldırmaz.Kendisini onlardan soyutlar, hayalindeki diyarlara gider.O nedenle de gençliğe muhitinde değil yüce zirvelerin kayalıklarında yer verir.Çünkü etrafın bir yağmacı sınıfa mensup olduğunun çok iyi farkındadır:

"Sen sözsün, onlar eylem; sen yıldızsın, onlar gezegen Biz atalarımızdan kalan mirası yağmaladık!"

Bu ‘yağmanın’ gençliğe korku ve yılgınlık vermesinden çekinir, korkar.O nedenle oğluna ve onun timsalinde de medeniyetinin bütün gençliğine seslenirken geçmişten hem yakınır hem de geçmişin ihtişamından bahsederek gençliğe ümit aşılar:

"Mümine ağır gelir bu gece ve gündüz,
Din ve zenginlik kumar
İşe düşkün olan kul kalmadı
Kalan sadece boş boğazlık.
Eğer fakrı aramaya gücün varsa
Aslı Hicazlıdır onun
O fakrdan insan yarattı
Allah’ın kimseye muhtaç olmayan şanı
Serçe ve güvercin için ölüm olan şahinlik
İnsan için makamdır."

İkbal’ in de, Akif’ in de günümüze ve geleceğe söyleyeceği sözler bitmemiştir. Çünkü onların arzuları hala gerçekleşmedi. Onların "şahin" leri hala tek kanatlı uçmakta ve ve yeni zamanlara, yeni mekanlara uçmaya heves etmemektedirler. Onlar hala merhum A.N. Asya’ nın dediği gibi "kendileri ile oynaşta" dırlar ve vakitleri daralmaktadır.Artık vakit daralmakta, mesafa uzamakta, sabırlar tükenmektedir."Bize benzesin" ısrarından vazgeçip kendi kanatları ile uçmayı öğreteceğimiz gençlik bu medeniyetin gerçek mirasçıları olacaktır.Mirası yağmanın vebali yaşlı kuşakların sırtında durmaktadır.

Not: Şiirler Muhammed İkbal Külliyatı kitabından alınmıştır.


YAZARIN DİĞER YAZILARI

ATİB-Union der Türkisch – Islamischen Kulturvereine in Europa e.V.

Neusser Str. 553 | D-50737 Köln | Tel: 00 49 (221) 316010 | Fax: 00 49 (221) 323420 | e-mail: info@atib.org
Bankverbindung: Sparkasse KölnBonn Konto Nr: 1900 69 61 86 | BLZ: 370 501 98 | IBAN: DE393705 0198 1900 6961 86 | BIC: COLSDE33