7 / 60
MAKALE
7
MART - N‹SAN 2014 •
Gençlik ve
Muhammed ‹kbal
• ORHAN ARAS •
kbal, fiark’›n çocu¤udur. Kan›nda
çölün s›cakl›¤› vard›r. Yüre¤inde
de ilahi bir merhametin derinli¤i...
O Bat›’y› çok iyi tan›m›flt›r. Bat›
felsefesi onu bir dönem ikilemler
içinde kavursa da özüne çabuk
dönmüfltür. fiark’›n flefkatli kollar›nda kendine yeni
bir pencere inflaa etmifltir. O pencere, ufuklara
do¤ru uzanan ve gelecekle geçmifli birbirine ba¤-
layan uçsuz bucaks›z bir medeniyetin penceresidir.
Omedeniyet bizim hem övünç kayna¤›m›z hem de
ümit dergah›m›zd›r.
‹kbal kimi zaman politikac›, kimi zaman hukukçu,
kimi zaman da bir dervifltir. Onun mistik m›sralar›
asl›nda delicesine coflkun ruhuna liman olmak için
yaz›lm›flt›r.
fiair ruh gençlikte de yafll› bir ruhtur. Yafll›l›¤›n‚
piflmifllik’ tavr› flair ruhunda sürekli vard›r.
‹kbal karmakar›fl›k ve ümitsiz görünen bir devrin
adam›d›r. Bafltan bafla çi¤nenen garip yurtlar, art›k
can çekiflti¤i söylenen bir medeniyet ve ba¤›ms›z-
l›k, baflkald›r› ruhunun hala capcanl› oldu¤u bir dö-
nem... Bu nedenle ‹kbal’ler, Akif’ler edebiyat
adam› olmaktan daha çok bu karanl›k ortamda mil-
letine meflaleci olmak durumunda kalm›fllard›r.
O, bütün arzular›n gençlikle birlikte gerçekleflece-
¤inin fark›ndad›r. Bu nedenle bütün fliirlerinde
genci sadece bir “
alim
” olarak de¤il bir “
flahin
”
olarak tasvir eder. At›lgan, cesur, vurucu ve uza¤›
gören bir flahin... O “
flahin
”in karfl›s›ndaki rakip,
yani Bat› gençli¤inin nas›l yetifltirildi¤ini de çok
iyi bilmektedir. Bu nedenle bir Lord’un dilinden
flu m›sralar› yazar:
“Bir Frenkli Lord o¤luna flöyle dedi:
Sürekli araflt›rmaya yönel,
gözün olmas›n e¤lencede”
Araflt›ran, keflfeden, sömüren, geliflen ve egemen
olan Bat› karfl›s›ndaki onun medeniyetinin
gençli¤inin ‘
flahin
’ olmaktan baflka seçene¤i yok-
tur:
“Sen flahinsin görevinse uçmakt›r senin
Karfl›nda daha nice gökler var
‹flte bu gün ve gece aras›na s›k›fl›p kalmasana
Baflka zaman, baflka mekânlar›nda var.”
Çocuklar›m›z›n hep kendimize benzemesini iste-
di¤imiz noktada ‹kbal baflka zamanlar›, baflka me-
kanlar› hat›rlat›r bize. Adeta Hz. Ali’ye
göndermede bulunur. Onun, ‘Çocuklar›n›z› gele-
cek zamanlar için yetifltirin’ sözüne fliirini dayanak
yapar.
‹kbal’›n genci “
flahin
” olsa da av için yaflamaz.
Merhametsiz ve inançs›z bir flahinin cesaretinden
hay›r yoktur. ‹nsan›n flahini ancak inançlar›yla
daha da flahinleflebilir. O¤lu Cavid’e yazd›¤› fliirde
bunu nas›l da güzel terennüm eder:
“Sinede olmaz ise s›cak yürek
Hayat bofllukta ak›p gider
.........................................
Gerçeklik yolu gayrettir
Kalenderlik gayret
ile tamamlan›r.”
‘S›cak yüre¤in’ flahini götürece¤i makam flüphesiz
‹