9 / 60
YORUM
9
MART - N‹SAN 2014 •
Toplum ‹çinde
Anonimleflmek
• MAHMUT AfiKAR •
ençlik y›llar›n› geride b›rakm›fl
hemen hemen her insan›n, önce
aile çevresinden uzaklaflma he-
vesinden, daha sonra da o s›cak,
samimi ve güven duygusu ve-
ren ortama olan hasretinden
mütevellit, hat›ralar› vard›r. Herkesin birbirine
göz kulak oldu¤u, her Allah’›n günü selamlafl›p
hâl-hat›r sordu¤u taflradaki insanlar, merkezlere
ak›n etmeye bafllad›ktan sonra, ayn› binada o-
turanlar›n biribirine ne kadar uzak olduklar›n›
yine ayn› binadaki insanlar olarak farkettiler.
Büyükflehirin kalabal›¤› veya baflka ülkelerin
yabanc›l›¤› insan› ürkütüyor. Bundan dolay›;
“Modern toplumda anonimlik korkusu, insanla-
r› aidiyat duygusu besledikleri cemaatlere daha
da yak›nlaflmas›na sebep oluyor. (1)”. Jeffrey
Weeks’in dedi¤i gibi; “Kollektif var olman›n
tehlikeye girdi¤ine dair belirtilerin ortaya ç›kt›¤›
her grupta, beraberlik duygusu güçlenir ve bun-
dan dolay› daha dayan›kl› ve güçlü bir cemaat
kimli¤i inflas› bafllar (2)”.
‹nsan› sadece üreten ve tüketen bir varl›k olarak
gören zihniyet, “Her koyun kendi baca¤u›ndan
as›l›r” sözüne denk, herkes bafl›n›n çaresine
baks›n, der. Bu bak›fl aç›s›, insanlar aras›ndaki
ba¤lar›n giderek zay›flamas›na sebep olur. Bu
sefer; “Toplumdaki ba¤lar›n zay›flamas› netice-
sinde, herkes flahsî kabiliyetine, öznelli¤ine ve
maneviyat›na daha fazla dayanarak ayakta dur-
mak mecburiyetindedir. (3)”. Peki bunu baflara-
mayanlar?... Bir ça¤dafl zihniyet yans›mas›: Alt-
ta kalan›n can› ç›ks›n! Befleri münasebetler aç›-
s›ndan bak›ld›¤›nda, yaln›zlaflman›n do¤urdu¤u
bir baflka trajedi daha var: “Sosyal ba¤lar› en
zay›f kiflilerde dikkat çekici oranda daha yüksek
ölüm oranlar› görülmektedir. Bu oran erkekler-
de beflte iki, kad›nlarda ise beflte bir daha yük-
sektir (4).
Baflka ülkeleri bilmem ama bizim ülkemizde
askerî darbeleri planlayanlar önce onun ortam›-
n› haz›rlad›lar daha sonra da halk iradesiyle ikti-
dar olmufl hükümetleri alafla¤› ettiler. Bunun en
sonuncusu12 Eylül 1980 ‹htilâli’dir. Ülkenin
kaderini belirleme yetkisini kendinde gören güç
odaklar›, kontrol alt›nda tutmak ve kendilerine
göre yönlendirmek istedikleri y›¤›nlar› önce
“çat›flmac› toplum” hâline getirdiler. ‹htilâlden
sonra da, tamamen pasifize olmufl (edilgen),
kollektif ruhun yerini ferdiyetçili¤in ald›¤› bir
toplum infla edildi. Diktatörlerin dayatt›klar› ye-
ni hayat tarz›ndan mutmain olmayanlar›n bir
k›sm›, yani, “12 Eylül 1980” sonras› mensubu
oldu¤u siyasî-ideolojik camiadan koptuktan
sonra kendini bofllukta hissedenlerin birço¤u,
fazla gecikmeden baflka cemaatlerin kap›lar›n›
çalmaya bafllad›lar.
Çünkü: “Cemaat bir lüks de¤il, bir zaruri ihti-
yaçt›r. ‹nsanlar tabiatlar› gere¤i yaln›z yaflaya-
mazlar. Bizler cemaatsel (communal) canl›lar›z
ve sa¤l›kl› hayat sürmek için sa¤l›kl› bir cemaa-
G